„Od robotyzacji i automatyzacji do sztucznej inteligencji – wpływ na gospodarkę i rynek pracy” to tytuł książki i temat przewodni prezentacji badań Jacka Męciny, profesora Uniwersytetu Warszawskiego i doradcy Zarządu Konfederacji Lewiatan. Celem badań prof. Męciny była identyfikacja procesów i stojących na ich przeszkodzie barier transformacji technologicznej w Polsce. Przeanalizowano działalność blisko 100 podmiotów gospodarczych. Uzyskane wyniki to źródło informacji na temat stanu transformacji technologicznej w naszym kraju.
Ostanie lata to postęp w dziedzinie automatyzacji i cyfryzacji gospodarki nad Wisłą. Tematy związane z nowinkami technologicznymi stają się coraz bardziej powszechne w codziennych rozmowach. Jako społeczeństwo zaczynamy zdawać sobie sprawę z istoty oraz wpływu technologii na nasze codzienne życie, także zawodowe. To właśnie oddziaływanie na ten obszar było obiektem badań opublikowanych w książce prof. Jacka Męciny – „Od robotyzacji i automatyzacji do sztucznej inteligencji – wpływ na gospodarkę i rynek pracy”.
Rewolucja Przemysłowa 4.0 jest faktem. Procesy, które łącznie nazywam transformacją technologiczną – czyli cyfryzacją, robotyzacją, automatyzacją oraz wykorzystaniem sztucznej inteligencji – z dnia na dzień są coraz obecne w naszych firmach, w usługach publicznych, wreszcie w życiu codziennym. Mimo tego jeszcze nie odczuwamy ich dominującego wpływu na gospodarkę i społeczeństwo.
Wprowadzenie nowych technologii niesie ze sobą zarówno szanse, jak i zagrożenia. Badania naukowe stanowią kluczowy element w przygotowaniach do czekających nas wyzwań oraz pomagają identyfikować obszary, które wymagają specjalnej uwagi. Szczególnie potrzebne są zmiany w przemyśle, usługach publicznych, komercjalizacji oraz w dziedzinie edukacji. To dynamiczne przekształcenie wynika z wielu czynników, a jednym z kluczowych impulsów było bez wątpienia nadejście pandemii COVID-19, która otworzyła Polaków na wykorzystywanie technologii w codziennym życiu i pracy – mówi prof. Jacek Męcina, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, doradca Zarządu Konfederacji Lewiatan.
Robotyzacja polskiej gospodarki
Jednym ze wskaźników, które służą do określenia poziomu zaawansowania technologicznego gospodarki, jest liczba robotów używanych w przemyśle. Gęstość robotów jest kluczowym wskaźnikiem poziomu automatyzacji w przemyśle wytwórczym na całym świecie. W 2021 r. średnia globalnej gęstości robotów w przemyśle wytwórczym wzrosła do 141 robotów na 10 000 pracowników, tj. ponad dwukrotnie więcej niż sześć lat wcześniej.
Gęstość robotyzacji w Polsce w 2022 r. to 71 jednostek, niska w porównaniu ze średnią światową 151 jednostek. W Polsce w 2021 r. zainstalowano 3532 nowych robotów, a w 2022 r. 13 proc. mniej – tylko 3082 sztuki. Średni roczny wskaźnik wzrostu od 2017 roku wyniósł 10 proc. W przemyśle metalowym i maszynowym w 2022 zainstalowano 599 jednostek, dzięki czemu prześcignął on dotychczasowego lidera, czyli przemysł samochodowy, który zanotował spadek o 32 proc. (581 robotów).
Które branże czekają zmiany zatrudnienia?
Zdefiniowaliśmy i zbadaliśmy branże i obszary, w których nastąpią największe zmiany zatrudnienia związane z wdrażaniem przez firmy w Polsce robotyzacji, automatyzacji i cyfryzacji działalności w perspektywie najbliższych 5 lat. Największe roszady na rynku przewidujemy w sektorach finansowym i ubezpieczeniowym, komunikacyjnym, przetwórstwa przemysłowego oraz transportu i gospodarki magazynowej. – zauważa prof. Męcina.
Pozostałe obszary, które także czekają relatywnie duże zmiany to m.in. usługi administrowania, opieka zdrowotna i pomoc społeczna, handel hurtowy i detaliczny oraz naprawa pojazdów. Przekształcenia wiążą się z wyzwaniami, z którymi już zaczynają mierzyć się pracodawcy, pracownicy i administracja publiczna.
Wyzwania dla rynku pracy
Największe wyzwania, dla naszego rynku pracy to przede wszystkim konieczność wyposażenia pracowników w nowe kwalifikacje oraz zmiana lub aktualizacja kompetencji, niezbędnych do pracy w przeobrażających się organizacjach. Równie ważna jest konieczność zmiany modelu edukacji w Polsce. System szkolnictwa musi jak najlepiej przygotowywać nowe pokolenia do rewolucji technologicznej, która dzieje się na naszych oczach. Absolutnie kluczowe jest kształcenie ustawiczne, którego potencjał przez lata był niewykorzystywany przez państwo. Konieczne jest opracowanie rozwiązań systemowych pozwalających na podnoszenie kompetencji i przekwalifikowywanie się pracowników. Cała odpowiedzialność w tym zakresie nie może być przerzucona na pracodawców. – komentuje prof. Męcina.
Wyniki badań prof. Męciny jasno wskazują na potrzebę kompleksowego podejścia do transformacji technologicznej w Polsce. Wymaga to wielowymiarowej współpracy różnych podmiotów – od przedstawicieli sektora publicznego i prywatnego po zmiany w systemie edukacji i konsekwentne budowanie społeczeństwa obywatelskiego. Zdaniem prof. Męciny tylko w ten sposób będziemy w stanie skutecznie przystosować się do dynamicznie zmieniającego się otoczenia technologicznego.
Po prezentacji wyników badań odbyła się dyskusja panelowa z udziałem ekspertów, takich jak prof. Anna Organiściak-Krzykowska – Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Daniel Wocial – Rada Interesariuszy WNPiSM UW, Tomasz Haiduk – prezes Forum Automatyki i Robotyki Polskiej, Związek Pracodawców. Paneliści rozmawiali między innymi o prędkości transformacji technologicznej w Polsce i zmianach, które czekają społeczeństwo oraz biznes.
